گفت‌وگو با «حامد رحمتی» به بهانه مجموعه «مرا زیبا به خاطر بسپار»
دو شعر از کتاب در دست انتشار روزنامه فرهیختگان
شعر ترکیه با جریان غریب متوقف نشد
حامد داراب روزنامه مغرب
اشاره : حامد رحمتی شاعر و مترجم همروزگار ماست، از او تا کنون، یک مجموعه شعر با عنوان «عکاس دوره گرد» منتشر شده است، کتابی که با استقبال خوب مخاطبان شعر روبه رو شد و البته منتقد پسند هم بود. او به تازگی مجموعه‌ای شعرهای اورهان ولی، اوکتای رفعت و ملیح جودت آندای را ترجمه و به وسیله انتشارات «بوتیمار» روانه بازار کرده. کتابی که واکنش‌های مختلف منتقدان را ب دنبال داشته است. با او درباره این مجموعه به گفت‌وگو نشستم.
در ابتدا خواهشمندم از علاقه‌تان به ترجمه و آنچه ترجمه شعر را برای شما الزام آور می‌کند، بگویید و همچنین بفرمایید که، نقش ترجمه شعر در ادبیات حال حاضر را چگونه می‌بینید و این امر چه تاثیرهایی را می‌تواند بر روی شعر معاصر ما بگذارد؟
در طی سال‌های فعالیتم در زمینه شعر و شاعری هموراه ادبیات سرزمین‌های دیگر را مطالعه کرده‌ام به خصوص ادبیات معاصر ترکیه را که در کمتر از صد سال جهش خیره کننده‌ای در زمینه ادبیات داستانی و شعر داشته‌اند، در ابتدا ناظم حکمت با گذر از شعر عثمانی و تخطی از قاعده‌های زمان خویش توانست فریاد آگاهی مردمان سرزمین‌اش را به گوش جهانیان برساند و امروز نام او چون ستاره‌ای بر آسمان ادبیات می‌درخشد به او حتی لقب خائن دادند از سرزمین مادری‌اش تبعید‌اش کردند و سال‌های متمادی زیبا‌ترین لحظه‌های زندگانی‌اش را، با چشم‌هایی باز به دیوار‌ها چشم دوخت که بیرق شعرش را بر چگاد آگاهی برافرازد، بعد از ناظم حکمت به عبارتی در توامان این حرکت انقلابی، نسلی بالنده به این شکوه رنگی دیگر بخشید شاعرانی چون «اورهان ولی، اکتای رفعت، ملیح جودت آندای» البته چون مجال کوتاه است نمی‌توانم از دیگر شاعران تاثیر گذار نام ببرم اما مگر می‌شود حضور اورهان پاموک را در حوزه رمان نویسی انکار کرد آثار وی به بیش از چهل زبان زنده دنیا ترجمه شده‌اند از این رو همواره با ادبیات ترکیه انس و الفت ویژه‌ای داشتم و بر این باورم که متون‌های تاثیر‌گذار که ادبیات جهان را در برهه‌ای آبستن حوادث بزرگی کرده است باید ترجمه شوند.
معرفی آرای بزرگان آموزه‌های در خور توجهی را برای نویسندگان و شاعران به همراه خواهد داشت، اگر به چگونگی سیر ترجمه در ایران توجه نمائید مشاهده خواهید کرد که آشنایی با تفکر شاعران و درک وضعیت مولفان دنیا چقدر بر بهبود کار، شاعران و نویسندگان جوان تاثیر خواهد داشت. و بعید نیست شاعران معاصر با عقبه و پیشنه‌ای که دارند دیگر بار شکوه زبان فارسی را با خلق آثاری چشم‌گیر رقم بزنند. من معتقدم به همان اندازه که معرفی آثار و ترجمه بزرگان دیگر ممالک پر اهمیت و غیر قابل انکار است باید گوشه چشمی هم به بزرگان ادبیات خودمان داشته باشیم که خوشبختانه در تلازم این فرایند اگر کم کاری شده، نه از جانب مترجمان، بلکه از سوی مسئولان که در جهت پالایش ادبیات این سرزمین و معرفی شاعران خوش نام کوتاهی کرده‌اند. امروز در ادبیات جهان ایرانی‌ها را... بیشتر با شاعران کلاسیک می‌شناسند این در حالی‌ست که بعد از انقلاب نیما گامی مثبتی در جهت معرفی این شاعران صورت نگرفته است.
۰ اگر این نکته را بپذیریم که ترجمه شعر شاعرهای مختلف از کشورهای مخلف، می‌تواند برای ادبیات ما مفید باشد، از نظر شما پرداختن به شعر شاعران تاثیر گذار کشورهای همسایه راه گشا‌تر است یا پرداختن به شعر شاعران کشورهای اروپایی. به عبارتی صحیح‌تر، آیا ترجمه شعر از شاعران مثلا ترک یا عرب به رغم نزدیکی جغرافیایی و البته تعدادی بخش‌های مشترک فرهنگی قابل فهم‌تر و مفید‌تر است یا ترجمه شعر شاعران غربی با بهانه پیشرفت‌های زبانیشان؟
ببینید زبان ایستا نیست و همواره در حال رشد و بالندگی است، شما اگر زبان فارسی را به لحاظ در زمانی واکاوی نمایید متوجه خواهید شد از انقلاب مشروطه تا امروز شاعران چقدر توانسته‌اند راهگشا باشند این پیشرفت زبانی حاصلِ تحولات و چگونگی زندگی انسان و گستردگی یافته‌های بشر در حوزه‌های مختلف است که مختص به شعر اروپا نیست. این فرایند نیز در شعر ترکیه روندی متعالی داشته به خصوص در شعر ناظم حکمت شاهد رفتار مدرن شاعر با زبان هستیم به خصوص در کارکردهای شاعرانه جریان غریب نیز از بسیاری قاعده‌های مرسوم زبان در شعر عثمانی تخطی کرده‌اند.
اما به لحاظ اشتراکات فرهنگی قرابت فرهنگی میان شعر ترک و عرب بیشتر دیده می‌شود البته ادبیات غرب نیز شاخصه‌های روشن خود را دارد، در ادامه سوالتان باید بگویم ادبیات جهان را در جهت پالایش شعر فارسی باید خواند و ترجمه کرد و من نیز در نظر دارم یک آنتالوژی از ادبیات غرب را ترجمه نمایم زیرا هر کتاب به مثابه دریچه‌ای خواهد بود که اگر بر گستره شعر ما گشوده شود بی‌گمان تاثیرات آشکاری بر چگونگی هنر نویسش ما خواهد داشت.